Bliep. Het WhatsApp-icoontje verschijnt op mijn telefoon. Een vriendin appt:
10 februari 2024, 20:58:
“Ik heb net een knoop doorgehakt waar ik al langer over nadenk. Woensdag begint de 40 dagen tijd en ga ik 40 dagen vasten van social media. Apps helemaal verwijderen. Doe je mee?!”
Al maanden besteed ik teveel tijd aan Instagram en LinkedIn. Het begint ’s ochtends al bij het ontbijt: terwijl ik mijn yoghurt opeet, open ik mijn mail. Daarna bekijk ik de Instagram Stories van mensen die ik leuk vind en als ik daar doorheen ben – en er tijd over is – scroll ik op LinkedIn.
Gedurende de dag gaat het door. Als ik even een paar minuten van mijn laptopscherm weg wil: Instagram. De enige ‘natuur’ die ik beleef als ik in de tuin zit, is mijn tweede natuur: op mijn telefoon scrollen, snakkend naar dat beetje dopamine. Als ik in de rij sta, pak ik mijn telefoon erbij. Als ik op het toilet zit ook.
Het is duidelijk: ik ben niet tevreden met mijn telefoongebruik en dat is vooral te danken aan socials.
Het plan: 45 dagen geen social media
Het besef dat dit anders moet, was er al. Dus dit idee komt als geroepen. Ondanks mijn hersenen toch weer wat tegenargumenten weten te produceren, besluit ik mee te doen.
Het plan is als volgt:
- De LinkedIn app verwijderen van mijn telefoon
- Mijn persoonlijke Instagram account ontkoppelen van de app
- Alleen het Instagram account van Sneeuwplankers blijft gekoppeld om snel te kunnen delen
- Met TikTok doe ik niks behalve sporadisch voor Sneeuwplankers delen, dus dit blijft erop staan
- Facebook gebruik ik niet, dus waarom die app dan nog op mijn telefoon staat? Weg ermee!
- Geen enkel social platform bekijken via mijn laptop
Natuurlijk wil ik de kans vergroten dat ik deze 45 dagen écht zonder social blijf. Het eerste ingrediënt heb ik al: bewustzijn; een motief. Ik wil af van mijn telefoongedrag omdat het teveel kostbare tijd inneemt. Daarnaast besluit ik van lezen prioriteit te maken, aangevuld met schrijven en bewegen. Zo heb ik iets om handen als het ingewikkeld wordt.
Nog voor de ‘start’ gooi ik de LinkedIn app, Facebook en mijn persoonlijke Instagram account van mijn telefoon af. Als het moet, dan maar nu. I’m here for it.
De eerste dagen zonder hashtags
14 februari klonk het figuurlijke startschot van de 45 dagen zonder social media. Die ochtend begint met een moment waarop ik Instagram eerder zonder nadenken geopend zou hebben: het ontbijt. Ik zit onrustig op mijn stoel en ervaar ontwenningsverschijnselen. Er is geen haar op mijn hoofd die eraan denkt om socials te bezoeken, maar een oncomfortabel gevoel is het wel. Uiteindelijk besluit ik mijn ontbijt snel op te eten, zodat ik niet stil hoef te zitten. Zo ontsnap ik aan het discomfort.
Mijn beste vriend: de e-reader
Na een paar dagen bedenk ik me: ik zou tijdens het ontbijt natuurlijk ook gewoon kunnen lezen. Dat is wat ik vele dagen daarna doe. Gewapend met mijn e-reader betreed ik de ontbijttafel. En zo start ik mijn dag niet met tientallen – vaak nutteloze – beelden en tekstjes, maar met een paar bladzijden van een goed boek.
Ontgrendelings-tic
Wat me de eerste dagen opvalt, is dat ik mijn telefoon regelmatig ontgrendel op de automatische piloot. Normaal zou ik Instagram of LinkedIn hebben geopend, maar nu? Nu heeft het geen functie, behalve het besef dat ik niks aan deze handeling heb. Naarmate de dagen vorderen, ebt langzaam mijn ontgrendelings-tic weg. Ook de onrust van het ‘gemis’ verdwijnt.
Een ogenschijnlijke uitdaging
Dat deze ‘challenge’ grotendeels tijdens onze workation plaatsvindt, maakt tijd zonder socials ogenschijnlijk uitdagender. Wanneer je 1. iets ongebruikelijks doet en 2. de omgeving te mooi is om niet op de foto te zetten, schreeuwt dat: “Deel mij, deel mij!”. Ik maak foto’s en bedenk me dat het leuk is voor Instagram. De impuls om naar ‘alle apps’ te gaan, kan ik nog net onderdrukken. Als de avondzon de bergtoppen een rode gloed geeft, bijvoorbeeld. Scrollen blijkt dus niet mijn enige uitdaging; delen is er ook één. Waarom het dan toch ogenschijnlijk uitdagender is, vertel ik verderop in deze blog.
Een ander plan voor LinkedIn
Na zo’n 2,5 week besluit ik om mijn plan voor LinkedIn te wijzigen. Het oorspronkelijke idee was om LinkedIn helemaal niet te bezoeken. Maar het is een onmisbaar onderdeel van mijn werk; zeker nu ik tijd heb voor een nieuwe freelance opdracht.
De app blijft nog steeds van mijn telefoon om (over)consumptie te voorkomen, maar ik sta mezelf toe om 2-3 keer per week via mijn laptop te kijken naar mijn berichten, te posten en maximaal 10 minuten per keer door mijn feed te scrollen. Het is een dubbel gevoel. Ik kom de afspraak met mezelf niet na, maar kan het wel verantwoorden. Hoe zullen we het noemen: verantwoord verzaken? Legitiem falen?
Verleiding #aan
Het zal zo’n 3 weken na de start zijn geweest als ik gedachten opmerk, zoals: “Zal ik mijn Instagram-profiel toch even openen, gewoon om even te kijken of ik DM’s heb?”. Het wordt steeds verleidelijker om wel even te kijken.
De fout in?
Die uitdaging vind ik al helemaal op de dag dat ik er in de auto achterkom dat ik mijn skipas vergeten ben. We zijn al een half uur onderweg, gaan niet terug en ik ga zeker geen nieuwe pas kopen. Dus zit er voor mij niks anders op dan stukjes wandelen en restaurant-hoppen. Als er een moment zou zijn geweest waarop ik de fout in zou zijn gegaan, dan was dit het. Ik vind het ook écht lastig, maar open mijn socials niet. Weer een uitdaging overwonnen!
“Ik negeer de gedachte dat ik hiermee moet stoppen”
Het is ook in deze periode dat het zoeken naar afleiding – want dat is social, kom ik later op terug – er insluipt. Ik betrap mezelf erop mijn mail overdreven vaak te openen, net als mijn bank app. Ook de nieuwsfeed krijgt via de browser steeds vaker een bezoekje. Als ik me er bewust van ben, kies ik er soms toch voor om de gedachte dat ik hiermee moet stoppen, te negeren. Fru-stre-rend.
Aftellen! Of toch niet?
Het is 24 maart. Ik berust me helemaal in het feit dat ik geen social media op mijn telefoon gebruik. Het is een stukje van mij geworden. Daarom heb ik niet eens door dat op deze zondag de laatste week van de ‘challenge’ is ingegaan. Ik ben er simpelweg niet mee bezig.
Totdat ik me op 30 maart opeens bedenk dat het de laatste dag is. De nieuwsgierigheid naar mijn DM-inbox wordt per direct aangewakkerd. Ik bedenk me hoe ik straks eindelijk kan delen over onze twee maanden in Oostenrijk, over deze challenge en dat ik terug op Instagram ben. Mijn gedachten halen me (nu alweer) in.
Terugblik op mijn social-loze periode
Nu deze 45 daagse periode ruim voorbij is, kan ik terugblikken. Wat heeft deze periode mij gebracht? Wat heeft me gekost? En wat wordt mijn nieuwe social media beleid?
Inzichten over tijd, aandacht, dankbaarheid en rust
Mijn ervaring is dat zo’n periode waarin je je gewoontes op de schop gooit, altijd mooie inzichten met zich meebrengt. Zo ook nu.
Het eerste inzicht is dat ik meer tijd creëerde. Het is letterlijk de tijd die ik niet rondzwerf op socials, natuurlijk. Maar ook in een andere vorm. Dat zit zo: als je je Instagram feed bekijkt en daarna weer teruggaat naar hetgeen waarmee je bezig bent, heb je tijd nodig om weer in te komen. Moet je je voorstellen hoeveel tijd je verliest als je meerdere keren je Instagram app opent. Tijd die je anders had kunnen steken in focus op een belangrijkere activiteit.
Dat is heel nauw verweven met aandacht. Mijn gedachten werden steeds minder afgeleid door de neiging een social app te openen, want die app/dat account was er simpelweg niet. Daardoor kon ik mij focussen op wat er met mij en mijn omgeving gebeurde. Hetzelfde geldt voor gesprekken met anderen. Ook viel het me op dat mijn aandacht voor subtiliteit groter was dan voorheen. Ik merkte kleine dingen op waar ik eerder geen aandacht aan zou hebben geschonken.
In deze periode voelde ik me regelmatig heel dankbaar. Nu zorgden de omstandigheden daar ook wel voor: twee maanden in een rustige omgeving doen een mens goed. Dus dat deze dankbaarheid volledig aan mijn dagen zonder social media gelinkt is, durf ik niet te stellen. Maar deels zeker, en daar heb ik intens van genoten.
En dan is er nog rust. Want dat heb ik het gros van deze 45 dagen absoluut ervaren! Dit is een gevolg van heel veel dingen: minder vaak switchen van taak en juist vaker in het moment zijn. Niet continu (onbewust) vergelijken met anderen. Mezelf minder blootstellen aan prikkels. Ik werd er een beter mens van.
“Het verlangen naar de positieve effecten van ‘geen social media’ wordt alleen waargemaakt bij consequente weerstand tegen verleiding.”
Wat het me heeft gekost
Na zo’n periode is het logisch om te kijken naar wat het je heeft opgeleverd. Ik heb ook geprobeerd het te bekijken vanuit de kostenzijde. Toen ik hierover nadacht, kwam alleen wilskracht in me op. Want dat heeft het me op bepaalde momenten echt gekost. De wil om deze periode zonder Instagramscrolling af te sluiten, maar de kracht die het kost om verleiding te weerstaan. Het verlangen naar de positieve effecten van ‘geen social media’ is gelukkig groot genoeg gebleken.
Mijn nieuwe social media aanpak
Op zondag 31 maart koppelde ik mijn persoonlijke Instagram account weer aan de app. Ik bekeek mijn DM’s, deelde een paar stories en bekeek de stories van mensen die ik leuk vind. Ik besteedde die dag 1 uur en 27 minuten aan Instagram. De dagen daarna was dit 46 minuten, 12 minuten en 17 minuten. In besteedde tijd is dit absoluut acceptabel, maar het zijn de side-effects die me teisteren. Ik voel direct meer onrust, minder aandacht. Ik wil dit niet meer!
Dus het is tijd voor een nieuw plan. Door deze ’45 dagen zonder social media’ kon ik mijn gewoontes in een afgekaderde periode aanpassen en ervaren welke nadelige effecten mijn socialmediagedrag heeft. Nu is het tijd voor het echte werk. Geen challenge, maar een aanpak zonder deadline:
- De LinkedIn app blijft van mijn telefoon verwijderd
- LinkedIn open ik alleen op mijn laptop en de feed bekijk ik niet vaker dan eens per werkdag
- Instagram en TikTok blijven op mijn telefoon staan, maar alleen voor Sneeuwplankers
- Mijn persoonlijke Instagram account meld ik alleen aan op de app als ik Stories wil delen
- Instagram bekijk ik alleen op mijn laptop en zo min mogelijk
Nu ik het zo lees, kan ik me voorstellen dat bovenstaand kan overkomen als een lijst met strenge regels. Maar omdat ik weet wat het me brengt, voelt het niet zo. Sterker nog: het voelt als iets wat me vrijheid geeft. En daar ga ik voor: vrijheid.
